بیمه باربری چیست
سالم رسیدن بار به مقصد، نه‌تنها برای صاحب اصلی بار، بلکه برای شرکت حملونقل هم اهمیت زیادی دارد. البته فقط بار نیست که باید سالم به مقصد برسد؛ بلکه آسیب نرسیدن به افراد و خود وسیله حملونقل هم باید موردتوجه قرار بگیرد. به‌هرحال، حادثه خبر نمی‌کند. هرچقدر هم احتیاط کرد، باز هم اتفاقات در کمین حملونقل هستند. خوشبختانه می‌توان با بیمه باربری یا حملونقل میزان خسارت‌ها را به حداقل مقدار خود رساند. در حقیقت، بیمه باربری برای آن‌هایی که در حوزه حملونقل کالا فعالیت می‌کنند یا می‌خواهند به‌تازگی وارد شوند، اهمیت زیادی دارد. اما این بیمهنامه چیست، چه انواعی دارد و چرا باید آن را خریداری کرد، در این مقاله سامانه هوشمند ایران ترابر، به بررسی این موضوع پرداخته است.
بیمه باربری چیست؟ انواع بیمه باربری و مزایای بیمه باربری چیست؟
بیمه بارنامه چه تفاوتی با بیمه باربری دارد؟ به همین دلیل قبل از هر چیزی بیمه باربری را برای شما توضیح می‌دهیم. بیمه باربری یا بیمه حملونقل قراردادی است بین شرکت حملونقل و صاحب کالا با بیمهگر که به‌موجب آن، بیمهگر متعهد می‌شود تا در ازای دریافت مبلغی از طرف بیمهگزار، در صورت واردشدن خسارت به اموال و افراد ثالث، خسارت‌ها را جبران کند. در واقع، در هنگام انتقال کالا از مبدأ به مقصد، اگر خسارتی به آن وارد شود یا بیمهگزار هزینه‌هایی را متحمل شود، خسارت از طرف بیمهگر بر اساس مفاد بیمهنامه پرداخت خواهد شد.
اصطلاحات تخصصی بیمه باربری
قبل از اینکه بخواهیم به بررسی جزئیات بیمه باربری بپردازیم، در ابتدا بهتر است که با اصطلاحات این بیمهنامه آشنا شویم. اصطلاحاتی که در انواع بیمه حملونقل بارها با آنها برخورد خواهید کرد. این اصطلاحات شامل موارد زیر است:
زبان همگانی
از اصول مهم دریانوردی است و بر پایه این اصول، در یک سفر دریایی تمامی افراد دخیل در صورت اقدام به آسیب داوطلبانه به کشتی یا کالاها برای نجات از مواد اضطراری، به‌تناسب خود سهیم هستند.
بیمه اتکایی
یک قرارداد واگذاری است که بیمهگر بخشی از تعهدات مازاد بر ظرفیت مالی و فنی خود را به شرکت بیمه دیگری می‌سپارد؛ به‌عبارت‌دیگر، بیمه می‌کند.
بارنامه
در حقیقت اوراق بهادری است که در آن مؤسسه بیمه و حملونقل، اطلاعاتی از جمله:
- نام
- آدرس گیرنده و فرستنده کالا
- مشخصات، تعداد و وزن کالا
- مقدار کرایه حمل نوشته شده است. بارنامه همان قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت نامیده می‌شود.
Total Loss
این بیمهنامه تا رسیدن به ورودی کشور مقصد اعتبار دارد و ازبین‌رفتن آن در یک مرحله بر اثر آتش‌سوزی، غرق‌شدن یا سقوط هواپیما را شامل می‌شود.
واقعی
برای زمانی است که کالا به طور کامل در اثر اتفاقی مانند آتش‌سوزی یا غرق‌شدن از بین برود.
فرضی
برای زمانی است که هزینه تعمیر یا بازسازی کالا از ارزش خود کالا، بیشتر باشد که در این حالت بیمهگر تمایل به پرداخت غرامت خواهد داشت.
ارزش مورد بیمه
در صورت نبود توافق خاص بین بیمهگر و بیمهگزار، ارزش بیمهنامه شامل: جمع قیمت خرید کالا، هزینه حمل و عدم النفع خواهد بود.
عدم النفع
عدم النفع در بیمه باربری چیست؟ عدم النفع برای بیمه‌نامه‌های مختلفی صادر می‌شود که یکی از آنها بیمهنامه باربری است. در بیمه‌های باربری شرایطی وجود دارد که ممکن است علاوه بر خسارت اصلی، یک خسارت جانبی هم ایجاد شود. زمانی که باری آسیب می‌بیند، نه‌تنها باید خسارت آن بار جبران شود، بلکه باید خسارت‌هایی که به دلیل دیرکرد در انتقال بار ایجاد می‌شود هم جبران شود. شرایط بیمه باربری به‌گونه‌ای است که مقدار عدم النفع برابر با ۱۰% جمع قیمت خرید کالا و هزینه حمل آن است؛ البته اگر توافق دیگری دراین‌خصوص حاصل نشده باشد.
پارتشیپمنت
به معنای این است که کالا در طی چند مرحله از مبدأ به مقصد حمل شود.
ترانشیپمنت
در این روش انتقال از چند وسیله حملونقل مختلف مانند کشتی، هواپیما و غیره می‌شود. در حقیقت چندمرتبه کالاها از وسیله‌ای تخلیه و به‌وسیله دیگر بارگیری شوند.
اف او بی (FOB)
به این اصطلاح، تحویل روی عرشه هم می‌گویند و در حقیقت به معنای قیمت تا لحظه تحویل روی کشتی است. به این صورت فروشنده باید هزینه‌های کالا را تا محل حمل اصلی بپردازد. بقیه هزینه‌ها از جمله کرایه حمل، بیمه و غیره بر عهده خریدار است. این مسئله بر اساس قوانین بین‌المللی است.
Cross Stuffing
به عمل تخلیه کالا از یک کانتینر و بارگیری مجدد آن را به کانتینر دیگری را گویند.
باراتری
باراتری چیست؟ به عملی که توسط فرمانده کشتی، ملوان و کارکنان به‌صورت عمدی یا سهوی سر بزند و باعث خسارت به کشتی و کالاها شود، باراتری در بیمه باربری می‌گویند.
انواع بیمه باربری
انواع بیمه‌های حمل کالا بر اساس چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند که به شرح زیر است:
- محدوده جغرافیایی
- نوع حمل
- بر اساس پوشش
حالا در ادامه به توضیح انواع بیمه باربری و حملونقل در هر زیرشاخه خواهیم پرداخت.
انواع بیمه باربری بر حسب محدوده جغرافیایی
بیمه حملونقل و باربری وارداتی
این بیمهنامه اجباری، برای واردکنندگان کالا و در حقیقت مخصوص اشخاص یا شرکت‌هایی است که قصد خرید کالا از کشورهای خارجی را دارند. البته خریدی که به‌صورت براتی، بدون انتقال ارز یا اعتبار اسنادی باشد.
بیمه حملونقل و باربری صادراتی
اما در بخش صادرات منظور از بیمه حملونقل چیست؟ بر اساس این بیمهنامه، بیمه کالا وارداتی برای محصولات و کالاهایی به کار می‌رود که از ایران به کشور دیگر، با هر روشی صادر می‌شوند. طبق بیمه حملونقل کالا صادراتی، چنین مواردی تحت پوشش بیمه باربری قرار می‌گیرند.
بیمه باربری ترانزیت
در این بیمهنامه، کشور ایران فقط در مسیر حمل کالا قرار دارد. به عبارتی، مبدأ و مقصد کشورهای دیگری هستند. در این نوع از نرخ و شرایط بیمه صادراتی استفاده می‌شود. همچنین داشتن مجوز بیمه باربری و حملونقل الزامی است.
بیمه باربری داخلی
این بیمهنامه فقط در محدوده کشور معتبر است و تمامی کالاهایی را که در داخل جابه‌جا می‌شوند، تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند.
بیمه باربری داخلی به سه صورت زیر صادر می‌شود:
- بیمهنامه عمومی: در آن شرایط اصلی، مفاد حقوقی و تعهدات طرفین و همچنین سرمایه بیمه مشخص می‌شود. علاوه بر این موافقت می‌شود که سرمایه تا زمان رسیدن به پایان دارای اعتبار باشد.
- بیمهنامه پوشش باز: در هر هفته یک گواهی از سمت بیمهگر صادر می‌شود و میزان حق بیمه متناسب با سرمایه حمل شده، مشخص خواهد شد. بیمه سامان یکی از شرکت‌هایی که چنین بیمه‌نامه‌ای را صادر می‌کند.
- بیمهنامه ساده: برای کالاهای معینی صادر می‌شود. بیمه‌گذار باید مشخصات، وضعیت و چگونگی حمل کالاهای موردنیاز خود را بداند.
انواع بیمه باربری بر اساس پوشش
بیمه باربری بر اساس پوشش به چند دسته زیر تقسیم می‌شود که در ادامه شرح هر یک می‌پردازیم.
بیمه Total Loss
به این بیمهنامه تشریفاتی یا گمرکی هم می‌گویند. بر اساس آن، درصورتی‌که تمامی بار در هنگام حمل دریایی از بین برود، بیمهگر خسارت را پرداخت خواهد کرد. تمامی کالاهای صادراتی باید تحت پوشش این بیمهنامه باید قرار بگیرند. البته این بیمهنامه کمتر استفاده می‌شود.
در خصوص پوشش باید گفت که چهار نوع شرایط یا کلوز بیمه داریم (یکی همان مورد بالابود) که به‌صورت بین‌المللی بوده و تمامی شرکت‌های بیمه آنها را تأیید و باید در نظر بگیرند. این کلوزها باتوجه‌به خطرات و کالاها به چهار دسته تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
بیمه با شرایط C
این بیمه باربری با کمترین میزان پوشش و ارزان‌ترین کلوز است. خطرات تحت پوشش این بیمهنامه شامل موارد زیر است:
- آتش‌سوزی یا انفجار
- به گل نشستن، زمین‌گیر شدن، برخورد با کف دریا، غرق‌شدن و واژگونی کشتی
- واژگونی یا خارج‌شدن وسیله حملونقل از خط یا ریل
- برخورد کشتی یا شناور با هر وسیله خارجی جز آب
- تخلیه کالا به‌صورت اضطراری در بندر دیگر
- زیان همگانی (از بین کردن یا فداکردن کالا)
- به دریا انداختن کالا برای سبک کردن در شرایط بحرانی
- خسارت همگانی
- مسئولیت مشترک در تصادف
بیمه با شرایط B
این بیمهنامه بین C و A است. خسارات تحت پوشش این کلوز شامل موارد زیر است:
- تمامی خطرات در کلوز C
- زلزله، آتشفشان و صاعقه
- به دریافتن کالا از روی عرشه
- ورود آب به داخل کشتی یا شناور یا انبار کالا
- ازبین‌رفتن کلی هر بسته در کشتی یا شناور
- دزدی و دله‌دزدی
- قلاب زدگی
- آبدیدگی
- روغن زدگی
- شکست، ریزش و خسارت ناشی از کالاهای دیگر
البته باید گفت که در کلوز B، ۳% ارزش هر بسته خسارت‌دیده از بیمهگزار فرانشیز دریافت خواهد شد. هر بسته به معنای کوچک‌ترین واحد بسته‌بندی مندرج در بارنامه است.
بیمه با شرایط A
کامل‌ترین پوشش بیمه‌ای است که البته بیشترین حق بیمه را نسبت به بقیه دارد.
البته این بیمهنامه استثناهایی دارد که شامل موارد زیر است: (این استثناها شامل موارد کلوز B و C هم هستند)
- خسارت‌های وارد شده عمدی
- خسارت‌های ناشی از فرسودگی
- خسارات ناشی از نامناسب‌بودن بسته‌بندی
- خسارت‌های ناشی از مشکلی در کالاهای ثبت شده در بیمهنامه
- خسارت‌های ناشی از تأخیر
- خسارت‌های ناشی از ورشکستگی مالکان و اجاره‌کنندگان و گرداندگان کشتی
- خسارت‌های ناشی از انفجار هسته‌ای
- خسارت‌های ناشی از دریانوردی نامناسب کشتی یا شناور یا نامناسب‌بودن آن برای حمل کالا
- خسارات ناشی از جنگ، شورش، انقلاب، قیام یا زدوخوردها
- خسارت‌های ناشی از ضبط و مصادره کالاها
- خسارت‌های ناشی از اعتصاب کارگران یا شورش و اغتشاش داخلی
- خسارات ناشی از عملیات تروریستی
برای جنگ و شورش و بلوا و اغتشاش با دریافت حق بیمه بیشتر می‌توان کالاها بیمه کرد.
موارد بالا همچنین موارد خارج از پوشش دیگر انواع بیمه‌ای هم هستند.
کالاهایی که با کانتینر یخچال‌دار حمل می‌شوند، زیرمجموعه این کلوز بوده و تحت شرایط زیر شرکت بیمهگر خسارت‌های وارد شده ناشی فساد را پرداخت کند:
- یخچال به‌صورت ۲۴ ساعت متوالی خراب شده باشد.
- امکان تعمیر یخچال در آن مدت وجود نداشته باشد.
بیمه بار وانت
یکی از انواع بیمه داخلی، بیمه بار وانت و نیسان است؛ همه‌روزه می‌توان این خودروها را در سطح شهر به تعداد خیلی زیادی مشاهده کرد که مشغول انتقال بارهای مختلف هستند. بیمه بار داخلی باتوجه‌به ریسک هر خودرو مشخص می‌شود؛ مثلاً احتمال آسیب‌دیدگی بار یک کامیون در تصادف، خیلی کمتر از احتمال آسیب‌دیدگی بار یک وانت است. پس هزینه بیمه یک خودروی سنگین به نسبت وانت باید ارزان‌تر باشد. علاوه بر نوع ماشین، ارزش بار داخل آن هم بر روی قیمت صدور بیمه باربری تأثیرگذار است.
پوشش داخلی
این پوشش حوادثی را که در داخل کشور اتفاق می‌افتد، پوشش می‌دهد. خطرات تحت پوشش بیمه داخلی به دودسته اصلی و اضافی تقسیم می‌شوند. دسته اصلی در تمامی بیمه‌نامه‌ها وجود دارد و شامل موارد زیر است:
- آتش‌سوزی
- تصادف وسیله نقلیه
- واژگون شدن وسیله نقلیه
- پرت‌شدن وسیله نقلیه
پوشش‌های اضافی که بیمهگزار می‌تواند با پرداخت حق مبلغ بیشتر به موارد تحت پوشش اضافه کند:
- برخورد جسم خارجی
- پرت‌شدن جسم از روی وسیله نقلیه (به‌شرط رویت توسط بیمهگزار)
- بارگیری و تخلیه
- سرقت کلی محموله با فرانشیز ۲۰%
بیمهنامه بر اساس نوع حمل زمینی:
بیمهنامه زمینی: خسارت‌های وارد شده به کالاها در حمل زمینی را جبران می‌کند. بیمهنامه زمینی به سه صورت مسئولیت متصدیان حملونقل، ساده و قرارداد صادر می‌شود. در بیمه مسئولیت متصدیان حملونقل، بر اساس مواد ۳۲۸، ۳۸۶ و ۳۸۸ قانون تجارت، شرکت‌های اصلی و مسئول در برابر سالم رساندن کالا به مقصد، مسئولیت مدنی دارند. شرکت حملونقل علاوه بر صادرکردن گواهی، حق بیمه را به شرکت پرداخت کند. ازاین‌رو، این بیمهنامه، خسارت‌های وارد شده به مسئولیت‌های مربوط به شرکت حملونقل را پرداخت خواهد کرد.
پوشش‌های بیمه مسئولیت مدنی
موارد زیر تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی است:
- تصادف و واژگونی وسیله نقلیه یا برخورد کالا با شی ثابت
- پرتاب محموله و بار از وسیله نقلیه
- آتش‌سوزی و انفجار وسیله نقلیه
- سرقت کلی محموله (جز در جعل اسناد)
- هزینه‌های مرتبط با دادرسی
- هزینه‌های لازم برای خسارت و جلوگیری از توسعه خسارت
در نوع بیمه باربری ساده زمینی، بیمهگزار در فرمی اطلاعات کاملی از کالا شامل: مشخصات فنی و ابعادی، بسته‌بندی، سرمایه و ارزش کالا و غیره را به بیمهگر ارسال می‌کند. حق بیمه پس از بررسی میزان ریسک مشخص خواهد شد.
در مورد قرارداد هم باید گفت که حتماً باید قبل از هر اقدامی، قراردادی بین بیمهگزار و بیمهگر منعقد شود. این قرارداد اصولاً یک‌ساله است و حتماً باید گواهی حمل برای برنامه ارسال قبل از حرکت صادر شود.
زمان بیمه باربری
اصلاً مدت‌زمان بیمهنامه از زمان بارگیری تا ترک مبدأ شروع و تا زمان تخلیه کامل در مقصد خواهد بود. البته در بعضی بیمه‌نامه‌ها تا زمان رسیدن به مقصد است. همچنین درصورتی‌که بار از مسیر خارج شود، بیمه باربری فسخ خواهد شد.
در حالت کلی، زمان بیمه باربری در صورت شرایط زیر تمام می‌شود:
- به‌محض تخلیه کامل بار در مقصد نوشته شده در بیمهنامه
- به‌محض اتمام ۶۰ روز از تخلیه کامل کالا در آخرین بندر تخلیه در حمل دریایی
- خارج از شدن از مسیر عادی و تعریف شده
- به‌محض اتمام ۳۰ روز از تخلیه کامل هر قسمتی از کالا از هواپیما در فرودگاه مقصد
- به‌محض اتمام ۶۰ روز از تخلیه کامل کالا به انبار گمرک کشور از طریق حمل زمینی و ریلی
همچنین اینکه بیمهگزار تا دو سال از تاریخ صدور بیمهنامه خود فرصت دارد تا اقدام به حمل کالای خود کند. در غیر این صورت بیمهنامه اعتبار خود را از دست خواهد داد. مگر اینکه توافق دیگری شده باشد.
وظایف بیمهگزار
بیمهگزار برای دریافت خسارت، وظایف زیر را بر عهده دارد:
- در صورت گم‌شدن یا آسیب رسیدن به بسته‌ها، از متصدیان به‌صورت کتبی درخواست خسارت کند.
- در مورد خسارت‌های مشهود و قبل از گرفتن مورد بیمه از متصدیان به‌صورت کتبی درخواست بازدید کند.
- برای سالم نبودن کالا، نباید رسیدی به متصدیان مربوطه تحویل دهد.
- درصورتی‌که خسارت در هنگام تحویل، مشهود نباشد، بیمهگزار حداکثر سه روز فرصت دارد تا مراتب را به متصدیان مربوطه اطلاع دهد.
- مقررات ادارات و گمرک بندر تخلیه باید به‌دقت مطالعه و بررسی شوند.
همچنین بیمه‌گذار باید اطلاعات کاملی از کالاها شامل: مشخصات کامل کالا، تعداد دفعات حمل، مشخصات وسیله نقلیه برای حمل، حداکثر ارزش کالا، تاریخ حرکت، بهای هر قسمت از محموله و حداکثر ارزش هر کالا قبل از ورود به مقصد را اعلام کند.
مراحل لازم برای پرداخت خسارت
برای پرداخت خسارت مراحل زیر باید طی شود:
- اعلام وقوع حادثه (حداکثر بین ۳ تا ۵ روز)
- بازدید از کالا و اموال خسارت‌دیده
- تهیه و ارسال مدارک لازم
- تأیید و دریافت خسارت
خسارت کالای جفت یا دست
بر اساس ماده ۶ شرایط عمومی بیمه باربری، در صورت واردشدن خسارت به کالاهای جفت یا دست، فقط صدمات آن بخش آسیب‌دیده جبران خواهد شد؛ مگر اینکه با شرکت بیمه توافق جداگانه‌ای حاصل شده باشد.
مدارک موردنیاز دریافت خسارت
بیمهگزار برای دریافت خسارت باید مدارک موردنیاز را به بیمهگر تحویل دهد:
- اصل بیمهنامه یا گواهی‌نامه
- اصل فاکتور کالا با جزئیات کامل
- نسخه اصل بارنامه
- صورت ریز بسته‌بندی
- گواهی مبدأ
- گواهی بازرسی کالا
- صورت‌وضعیت کالا در موقع تحویل
- جواز سبز گمرکی
- گواهی کسر تخلیه
- گزارش بازدید خسارت
خرید بیمه باربری
بیمه باربری یک بیمهنامه ضروری برای تمامی شرکت‌های حملونقل و آن‌هایی است که باید محموله‌های مختلفی در داخل کشور جابه‌جا کرده یا به خارج صادر کنند. خرید بیمه باربری دارای شرایط مخصوص به خود است که هر شرکتی باید متناسب با نوع کالای خود آنها را خریداری کند.
نتیجه‌گیری:
هر وسیله‌ای که برای حمل و انتقال کالا از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد باید برای جبران خسارات غیرعمد که در طول مسیر حمل اتفاق می‌افتد، بیمه شود. سامانه اعلام بار هوشمند ایران ترابر در این مقاله اصطلاحات تخصصی بیمه باربری، انواع بیمه باربری با پوشش‌ها و هر آنچه در مورد بیمه باربری است را مطرح کرده است.
افزودن نظر